Hoài Anh,âmlýkhôngcòngìđểmấtkhitheotràolưuảđệm bông ép 25 tuổi ở Hà Nội, cho biết từ trước khi cơn sốt AI diễn ra, cô và rất nhiều bạn bè trên mạng xã hội đã thường xuyên đưa ảnh lên các app chỉnh sửa để làm đẹp khuôn mặt rồi mới đăng lên Facebook. Do đó, cô nghĩ ảnh của mình đã được hàng loạt ứng dụng thu thập từ lâu và cũng không quan tâm dữ liệu sau đó được các bên khai thác như thế nào.
"Tôi từng lo lắng khi đọc được cảnh báo về nguy cơ ghép mặt deepfake. Nhưng đã lỡ chia sẻ thông tin cho hàng chục ứng dụng khác nhau nhiều năm nay, có lẽ dữ liệu khuôn mặt của tôi đã không thể kiểm soát trên Internet", cô nói.
Hoài Anh không phải trường hợp cá biệt. Nhiều độc giả VnExpresscũng bình luận rằng "thông tin cá nhân ít nhiều đã bị thu thập rồi, còn gì để mất nữa đâu".
Một bức ảnh được tạo bằng Zalo AI. Ảnh: Tuấn Hưng
Thời gian qua, hàng loạt trào lưu tạo ảnh bằng AI xuất hiện, thu hút sự quan tâm lớn. Ba ngày gần đây, người dùng mạng xã hội Việt Nam chia sẻ hàng loạt ảnh được tạo bởi AI Avatar bên trong ứng dụng Zalo. Để sử dụng, app yêu cầu cấp quyền truy cập vào kho ảnh hoặc camera, chọn ảnh rõ mặt. Người dùng cũng cần nhập một số thông tin về giới tính, lứa tuổi và phong cách ảnh mong muốn. Trước đó, một số ứng dụng như Lensa, Loopsie, Reface cũng gây sốt tại Việt Nam.
Theo đại diện dự án Chống lừa đảo của Việt Nam, không phải ai cũng tìm hiểu kỹ điều khoản sử dụng, chính sách bảo mật của dịch vụ. "Người dùng sử dụng ứng dụng cũng đồng nghĩa đồng ý với các điều khoản, trong đó dịch vụ, nền tảng hoàn toàn có thể có những điều khoản gây bất lợi cho họ trong tương lai", đại diện dự án nói.
Còn ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc công nghệ Công ty An ninh mạng NCS, cho rằng dù thao tác của người dùng đơn giản là nạp ảnh gốc và nhận về ảnh mới, hành động này vẫn tiềm ẩn các rủi ro, do bản chất là ảnh đã được tải lên và sau đó vẫn lưu trữ tại hệ thống máy chủ của nhà cung cấp dịch vụ.
"Việc tập trung các hình ảnh tại một nơi sẽ có nguy cơ bị lộ lọt, tấn công bởi hacker. Nếu kho ảnh rơi vào tay kẻ xấu, chúng có thể dùng deepfake để tạo ảnh và video giả mạo cho các mục đích khác nhau, thậm chí lừa đảo", ông Sơn khuyến cáo.
Trong bối cảnh các chiêu tấn công bằng deepfake nở rộ, cho phép kẻ xấu có thể tạo ra những hình ảnh giả, tin giả, cuộc gọi video giả danh người khác, việc chia sẻ hình ảnh cá nhân liên tục được cảnh báo. Tuy nhiên, nhiều người vẫn tỏ ra chủ quan. "Hàng chục ứng dụng trên điện thoại đã yêu cầu truy cập kho ảnh rồi. Giờ bảo vệ trước một ứng dụng nào đó liệu có còn ý nghĩa?", thành viên Nguyễn Hưng đặt câu hỏi trên một diễn công nghệ khi được khuyên bớt sử dụng ứng dụng AI.
Theo đại diện dự án Chống lừa đảo, câu hỏi của Nguyễn Hưng "có phần đúng", nhưng cho thấy sự thiếu trách nhiệm đối với dữ liệu cá nhân cũng như sự an toàn của người dùng và những người xung quanh.
"Suy nghĩ như vậy gây chủ quan, khó có thể bảo vệ chính mình trên không gian mạng. Một khi dữ liệu bị lợi dụng, người chịu thiệt không chỉ là bản thân người đó, mà có thể là cả gia đình, bạn bè và mọi người xung quanh", chuyên gia này nói.
"Bạn có thể từng bị lộ trước đây, nhưng đó là dữ liệu cũ và có thể không còn đúng ở hiện tại. Bên cạnh đó, dữ liệu được thu thập qua các hệ thống trung gian sẽ có độ tin tưởng thấp hơn, khả năng sai lệch cao. Vì vậy, những bên khai thác sẽ luôn mong muốn có dữ liệu mới nhất và theo cách trực tiếp nhất", ông Sơn cho hay.
Tại sự kiện chuyển đổi số đầu tháng 10, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) - Bộ Công an cũng đánh giá nhận thức và ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân của một bộ phận người dân chưa cao, khi sẵn sàng đánh đổi thông tin của mình để lấy tiện ích của các dịch vụ.
Trong khi đó, đại diện Zalo chưa bình luận về cơ chế bảo vệ dữ liệu người dùng của nền tảng.
Trước đó, trong cuộc họp của Bộ Thông tin và Truyền thông ngày 6/9, Cục An toàn thông tin cũng đề cập và đánh giá việc sử dụng các ứng dụng chỉnh sửa ảnh khuôn mặt ẩn chứa rủi ro. Khuôn mặt là một trong những dữ liệu quan trọng hiện nay, như để xác thực tài khoản. Với deepfake, dữ liệu khuôn mặt có thể bị lợi dụng để tạo ảnh giả, sao chép chân dung người khác. "Từ mối liên hệ này, chúng tôi đánh giá việc sử dụng ứng dụng chỉnh sửa ảnh tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thông tin", đại diện Cục nói.
Các chuyên gia khuyến nghị người dùng cần ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân của mình, chỉ cung cấp thông tin thực sự cần thiết, kiểm tra kỹ điều khoản sử dụng, cũng như biết rõ thông tin mình cung cấp sẽ được sử dụng vào mục đích gì. Với các app chỉnh ảnh, người dùng có thể sử dụng cơ chế bảo vệ của hệ điều hành smartphone bằng cách không cho truy cập kho ảnh đầy đủ, chỉ đưa lên những bức ảnh cho mục đích chỉnh sửa, hạn chế tối đa sửa ảnh có nội dung nhạy cảm.
Lưu Quý